Osteoporoza często pozostaje niezdiagozowana, dopóki niewielki uraz lub normalny ruch, taki jak chodzenie lub stanie, nie spowoduje złamania kości.
Osteoporoza często nie daje żadnych objawów, albo są one tak subtelne, że pozostają niezauważone. Znane są jednak czynniki zwiększające ryzyko rozwoju tej „cichej choroby”.
Jeśli Twój lekarz podejrzewa, że możesz mieć osteoporozę, zleci Ci badanie gęstości kości (densytometrię), którego wyniki pomogą postawić prawidłową diagnozę.
Jeśli jesteś w okresie menopauzy a zwłaszcza w okresie postmenopauzalnym, dotyczy Cię zwiększone ryzyko rozwoju osteoporozy z powodu niedoboru estrogenów, dlatego powinnaś rozważyć podjęcie działań zmierzających do poprawy wytrzymałości kości.
Czynniki wpływające na wytrzymałość kości
Czynniki ryzyka związane ze stylem życia, które wpływają na wytrzymałość kości, to: wysokie spożycie alkoholu, brak ruchu, złe odżywianie i palenie.
Niski poziom wapnia lub witaminy D
Wapń jest niezbędny do utrzymania prawidłowej wytrzymałości kości, jednak po 60. roku życia organizm wchłania go mniej. Z wiekiem wytwarza też mniej i gorzej przyswaja witaminę D, która wspomaga przenikanie wapnia do krwi. Obniżający się poziom witaminy D uniemożliwia więc organizmowi prawidłowe wchłanianie wapnia, który decyduje przecież o wytrzymałości kości.
Niski poziom estrogenu
Twoje ciało wykorzystuje estrogen w procesie budowania kości. Zmniejszający się poziom estrogenów w okresie menopauzy może zakłócić ten proces.
Historia medyczna i historia rodziny
Historia rodziny może być dobrym punktem wyjścia do informacji, jak wytrzymałe są Twoje kości. Jeśli np. u jednego z Twoich rodziców wystąpiło w przeszłości złamanie kości biodrowej, to rośnie prawdopodobieństwo wystąpienia złamania kości u Ciebie. Jeśli w przeszłości złamałaś już kość lub zdiagnozowano u Ciebie stan osłabienia kości, również wskazuje to na wyższe ryzyko wystąpienia osteoporozy.
Niski wskaźnik masy ciała (BMI)
Niska masa ciała może oznaczać, że masz mniej tkanki kostnej. Ponadto jeśli potkniesz się lub upadniesz, Twoje kości przyjmą na siebie mocniejsze uderzenie, bo nie masz warstwy tłuszczu, która mogłaby zamortyzować upadek. Zwiększa się więc ryzyko złamania kości.
Przyjmowanie niektórych leków
Niektóre leki, w tym sterydy, leki na padaczkę i niektóre leki przeciwnowotworowe, mogą negatywnie wpływać na wytrzymałość kości. Zawsze skonsultuj się z lekarzem przed zmianą lub odstawieniem jakiegokolwiek leku.
Zmniejsz ryzyko rozwoju osteoporozy lub złamania kości
- Utrzymaj zdrową wagę. Utrzymywanie wagi w granicach normy BMI oznacza, że Twoje kości będą mniej narażone na uraz. Jeśli masz niedowagę, lekarz może chcieć sprawdzić przyczyny tego stanu lub doradzić, jak zwiększyć spożycie kalorii.
- Zdrowa dieta. Ogranicz spożycie alkoholu do minimum i jedz pokarmy bogate w wapń oraz witaminę D, które pomagają organizmowi w produkcji tkanki kostnej. Lekarz doradzi Ci, czy konieczne jest przyjmowanie suplementów.
- Ćwiczenia. To sprzężenie zwrotne – ćwicząc, narażasz kości na wysiłek, a jednocześnie one próbują sprostać wyzwaniom, więc w konsekwencji wzmacniają się. Właśnie dlatego zaleca się regularne ćwiczenia z wykorzystaniem własnego ciężaru ciała z lekkim oporem (np. hantle lub gumy), które pomogą Ci wzmocnić kości.
- Minimalizuj ryzyko upadków. Upewnij się, że w domu nie ma bałaganu i masz meble lub inne przedmioty ułatwiające poruszanie się, których możesz się przytrzymać, jeśli poczujesz się niepewnie. Noś solidne kapcie w domu i dobrze dopasowane buty na zewnątrz. Z lekarzem lub pielęgniarką możesz porozmawiać o innych sposobach zapobiegania upadkom.
Proste zmiany stylu życia mogą zmniejszyć ryzyko rozwoju osteoporozy lub złamania kości nawet w późniejszym wieku oraz poprawić ogólne samopoczucie.
Leczenie osteoporozy
Osteoporozy nie można wyleczyć, a upływający czas pogłębia chorobę. Leczenie ma na celu zapobieganie złamaniom poprzez zatrzymanie utraty masy kostnej.
Kiedy kości są zdrowe, organizm naturalnie rozkłada starą tkankę kostną i zastępuje ją nową. Czynniki takie jak wiek, brak estrogenu po menopauzie oraz działanie niektórych leków mogą zakłócać proces tworzenia się nowej tkanki. Dochodzimy do punktu, w którym organizm więcej tkanki kostnej rozkłada niż produkuje, a to prowadzi do pogorszenia się stanu kości.
Wyeliminowanie niektórych czynników wpływających na osłabienie kości pomaga utrzymać ich gęstość i siłę oraz zmniejsza ryzyko złamań.
Hormonalna terapia menopauzy
Wiadomo, że hormonalna terapia menopauzy (HTM) znacznie zwiększa masę kostną, a tym samym obniża ryzyko rozwoju osteoporozy. HTM uzupełnia w organizmie kobiety estrogeny, dzięki czemu normalny proces powstawania nowej tkanki kostnej nie ulega zahamowaniu. HTM należy jednak traktować jako profilaktykę osteoporozy niż leczenie. Poza tym, po zaprzestaniu jej stosowania pozytywny wpływ na wytrzymałość kości szybko zanika.
Przepisane leki
Badania potwierdziły skuteczność wielu leków w leczeniu osteoporozy. Twój lekarz zadecyduje, który z nich jest odpowiedni dla Ciebie. Jedne leki zapobiegają lepiej złamaniom kości kręgosłupa, podczas gdy inne są skuteczniejsze w przypadku innych kości.
Leczenie obejmuje różne formy: tabletki, roztwór doustny, zastrzyk lub kroplówkę dożylną. Od rodzaju wybranego leku zależy, jak często się go przyjmuje.
Lekarz omówi z Tobą wszystkie wskazane opcje leczenia. Może również zalecić przyjmowanie suplementów wapnia i witaminy D.
Bisfosfoniany
Bisfosfoniany spowalniają tempo, w jakim organizm rozkłada kości. Mogą być podawane w formie tabletek doustnych lub w postaci kroplówki dożylnej.
Tabletki z bisfosfonianami należy przyjmować w pozycji siedzącej lub stojącej, na pusty żołądek, popijając szklanką wody. Następnie musisz poczekać od 30 minut do 2 godzin (nie wolno się kłaść), zanim coś zjesz lub wypijesz. Niektóre leki nowej generacji z grupy bisfosfonianów nie rozkładają się w żołądku i mogą być podawane bezpośrednio po jedzeniu, eliminując konieczność porannego poszczenia.
Inhibitory ligandów RANK
To zastrzyk przeciw osteoporozie podawany co sześć miesięcy, który działa poprzez dostarczanie przeciwciał spowalniających proces rozkładania kości w organizmie.
Środki kościotwórcze
Wstrzykiwane raz dziennie, stymulują tworzenie kości poprzez bezpośredni wpływ na komórki kościotwórcze (osteoblasty), a także zwiększają wchłanianie wapnia w jelitach.
Terapie hormonalne
Hormonalna terapia menopauzy wpływa korzystnie na gęstość masy kostnej niezależnie od drogi podania. Efekt ten utrzymuje się przez cały okres stosowanie HTM i zanika po odstawieniu terapii.
Suplementy wapnia i witaminy D
Te suplementy działają razem, aby chronić Twoje kości. Wapń pomaga budować i utrzymywać gęstość kości, a witamina D ułatwia organizmowi skuteczne wchłanianie wapnia.