Żyj po swojemu, kontrolując swój cykl menstruacyjny i zapobiegając nieplanowanej ciąży.
Wprowadzenie doustnych tabletek antykoncepcyjnych na rynek w latach 60. XX wieku umożliwiło kobietom kontrolowanie ich płodności. W dzisiejszych czasach łatwy dostęp do wielu rodzajów antykoncepcji pozwala na wybór idealnej metody, dopasowanej do sytuacji i Twojego stylu życia.
Może się okazać, że potrzeby dotyczące antykoncepcji zmieniają się na kolejnych etapach Twojego życia. Szczegółowe poznanie zalet i wad poszczególnych metod antykoncepcji pozwoli Ci zrozumieć, która jej forma będzie dla Ciebie optymalna.
Jak działa antykoncepcja?
Zdrowy, płodny organizm kobiety raz w miesiącu uwalnia z jajnika komórkę jajową. Wędruje ona jajowodem w kierunku macicy, a jeśli zostanie zapłodniona przez plemnik, zagnieżdża się w ścianie macicy, co prowadzi do ciąży.
Antykoncepcja zapobiega ciąży, przerywając lub zmieniając ten naturalny proces.
Niektóre metody antykoncepcji uniemożliwiają plemnikom przedostanie się do szyjki macicy i dotarcie do komórki jajowej. Inne oddziałują na hormony wpływające na płodność kobiety, zapobiegając uwalnianiu komórki jajowej przez jajniki każdego miesiąca lub tworząc środowisko, w którym zapłodniona komórka jajowa nie może się rozwijać.
Jakie są dostępne metody antykoncepcji?
Skuteczność niektórych środków antykoncepcyjnych, takich jak prezerwatywy i tabletki, jest uzależniona od ich regularnego, prawidłowego stosowania. Inne, jak implant czy też zastrzyk, działają po jednorazowym użyciu i mogą być bardziej niezawodne w zapobieganiu ciąży, ponieważ zmniejszają ryzyko pominięcia dawki albo nieprawidłowego zastosowania.
Metody antykoncepcyjne, które wymagają regularnego, prawidłowego zastosowania:
- doustna tabletka antykoncepcyjna,
- prezerwatywy,
- kapturek dopochwowy ze środkiem plemnikobójczym.
Metody antykoncepcyjne, które działają po jednorazowym zastosowaniu:
- implant podskórny,
- wkładka wewnątrzmaciczna/spirala,
- zastrzyk domięśniowy,
- plastry przezskórne.
Doustne tabletki antykoncepcyjne
Tabletki antykoncepcyjne występują w dwóch postaciach: z estrogenem albo bez.
Dwuskładnikowa tabletka antykoncepcyjna
Tabletki dwuskładnikowe zawierają dwa rodzaje hormonów żeńskich: syntetyczną pochodną progesteronu (zwaną progestagenem) oraz bioidentyczny estrogen (chemicznie i biologicznie identyczny z tym, który jest wytwarzany przez jajniki kobiety) lub jego syntetyczną pochodną (etynyloestradiol). Działanie dwuskładnikowej antykoncepcji polega na zahamowaniu jajeczkowania (owulacji), a także zagęszczeniu śluzu w szyjce macicy, przez co staje się on niemal nieprzepuszczalny dla plemników. Działanie pigułek dwuskładnikowych powoduje również zmiany w błonie śluzowej wnętrza macicy, co prowadzi do jej ścienienia. Dodatkowo stosowanie antykoncepcji dwuskładnikowej uniemożliwia dojrzewanie pęcherzyka Graafa, a tym samym również powstanie komórki jajowej.
Pigułkę zazwyczaj przyjmuje się każdego dnia o tej samej porze przez trzy tygodnie, po czym następuje tygodniowa przerwa, podczas której pojawia się krwawienie, podobne do krwawienia miesiączkowego. Istnieją jednak różne rodzaje wieloskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych, które stosuje się według określonych schematów podawania i dawkowania – możesz dobrać odpowiednią tabletkę do własnego stylu życia.
Skutkami ubocznymi doustnych tabletek dwuskładnikowych mogą być nudności, tkliwość piersi, zmiany nastroju i nieregularne krwawienia/plamienia. Niektóre rzadkie, ale poważne możliwe działania niepożądane obejmują ryzyko powstania zakrzepów lub raka.
Choć istnieje przekonanie, że przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych może powodować zwiększenie masy ciała, badania wykazały, że ten skutek uboczny nie występuje u każdej kobiety – zależy to od rodzaju tabletki oraz reakcji organizmu.
Tabletka zawierająca tylko progestagen
Tabletka zawierająca tylko progestagen, często nazywana minipigułką, zawiera tylko syntetyczny progestagen, dzięki czemu jest odpowiedna między innymi dla kobiet, które nie mogą/nie chcą przyjmować estrogenu.
Istnieją dwa rodzaje tabletek zawierających tylko progestagen. Oba zagęszczają śluz w szyjce macicy, aby uniemożliwić przedostanie się plemników, a jeden z nich może również zapobiec uwalnianiu komórek jajowych przez jajniki.
Możliwe działania niepożądane mogą obejmować: tkliwość piersi, nudności, trądzik i bóle głowy.
Zarówno tabletki dwuskładnikowe, jak i tabletki zawierające tylko progestagen trzeba przyjmować codziennie o tej samej porze, aby były skuteczne.
Przezskórne plastry antykoncepcyjne
Plaster antykoncepcyjny przykleja się na skórę, gdzie powoli uwalnia estrogen i progestagen do organizmu. Trzeba pamiętać o zmianie plastra jedynie raz w tygodniu, co może okazać się łatwiejsze niż codzienne przyjmowanie tabletek.
Przed przepisaniem tego rodzaju środka antykoncepcyjnego lekarz rozważy wszelkie związane z nim zagrożenia dla zdrowia.
Wkładka wewnątrzmaciczna/spirala (intrauterine device, IUD)
„Wewnątrzmaciczna” oznacza, że znajduje się wewnątrz macicy. Wkładka wewnątrzmaciczna (czasami nazywana spiralą) jest wykonana z tworzywa sztucznego i miedzi. Lekarz albo pielęgniarka zakłada wkładkę do macicy, wprowadzając ją przez pochwę i szyjkę macicy. Miedź zmienia warunki panujące w szyjce macicy tak, by plemniki nie mogły przedostać się do komórki jajowej i połączyć się z nią. Niektóre wkładki wewnątrzmaciczne można nosić nawet do 10 lat.
Wewnątrzmaciczny system uwalniający hormony (intrauterine system, IUS)
Wewnątrzmaciczny system uwalniający hormony (IUS) to rodzaj spirali, która uwalnia hormony do macicy, aby zapobiec zapłodnieniu lub zagnieżdżeniu się komórki jajowej w macicy. Lekarz lub pielęgniarka zakłada wewnątrzmaciczny system uwalniający hormony, wprowadzając go do macicy przez pochwę i szyjkę macicy, gdzie może pozostać nawet do 8 lat. System ten zawiera progestagen, więc jest odpowiedni między innymi dla kobiet, które nie mogą/nie chcą przyjmować estrogenu.
Prezerwatywy
Prezerwatywa jest barierową metodą antykoncepcji, co oznacza, że tworzy fizyczną barierę, która powstrzymuje plemniki przed przedostaniem się do szyjki macicy. Zakłada się ją na penisa w stanie erekcji, aby uniemożliwić przedostanie się nasienia do pochwy. Prezerwatywy chronią również przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Żeby były skuteczne, należy używać ich prawidłowo podczas każdego stosunku. Jeśli prezerwatywa zostanie zdjęta podczas stosunku lub pęknie, istnieje ryzyko zajścia w ciążę. Wówczas, aby temu zapobiec, należy skorzystać z antykoncepcji awaryjnej.
Kapturek dopochwowy ze środkiem plemnikobójczym
Kapturek dopochwowy jest barierową metodą antykoncepcji. Działa poprzez blokowanie wejścia do szyjki macicy, przez co plemniki nie mogą przedostać się do komórki jajowej. Kapturki dopochwowe są najskuteczniejsze w połączeniu ze środkiem plemnikobójczym, czyli kremem albo żelem, który zabija plemniki. Kapturek dopochwowy nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Implant podskórny
Implant antykoncepcyjny to mały, elastyczny pręcik wszczepiany pod skórę górnej części ramienia. Zawiera on progestagen, który tworzy nieprzyjazne dla plemników środowisko i zapobiega uwolnieniu komórki jajowej. Po wszczepieniu implantu nie ma konieczności stosowania innych metod antykoncepcyjnych, ale po pewnym czasie należy go usunąć. Możliwe działania niepożądane implantu antykoncepcyjnego to: trądzik, bóle głowy, nudności i zmiany nastroju. Może się również okazać, że miesiączki staną się nieregularne lub całkowicie ustaną.
Domięśniowy zastrzyk antykoncepcyjny
Zastrzyk antykoncepcyjny jest podawany co 2-3 miesiące i zawiera progestagen – hormon, który powstrzymuje organizm przed comiesięcznym uwalnianiem komórki jajowej. Jest to bardzo skuteczna metoda antykoncepcji, odpowiednia dla kobiet, które nie mogą przyjmować estrogenu. Aby uzyskać pełne działanie antykoncepcyjne, należy pamiętać o powtórnym przyjęciu zastrzyku w wyznaczonym terminie. Zastrzyk antykoncepcyjny nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.